De toekomst van de warmtepompindustrie: Een kritische blik op het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie
Recente ontwikkelingen
De recente ontwikkelingen rondom het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie hebben geleid tot verontrustende reacties vanuit de warmtepompindustrie. Vereniging Warmtepompen en NVI-GO uiten hun bezorgdheid over de nieuwe koers die de coalitie lijkt in te slaan, vooral met betrekking tot de verduurzaming van Nederland en de toekomst van de warmtepompsector. In deze blog bespreken we de kernpunten van het akkoord, de reactie van de warmtepompbranche, en de mogelijke gevolgen voor de energietransitie en de economie.
Hoofdlijnenakkoord: Energieonafhankelijkheid en klimaatdoelen
Het hoofdlijnenakkoord legt een sterke nadruk op energieonafhankelijkheid en het verminderen van afhankelijkheid van onbetrouwbare landen. De coalitie stelt dat de energietransitie niet ten koste mag gaan van mensen met een klein budget of kleine ondernemers. Om deze groepen te ondersteunen, worden specifieke middelen ingezet voor verduurzaming en verlaging van energierekeningen.
Een opvallende maatregel in het akkoord is de afschaffing van de verplichte installatie van warmtepompen bij het vervangen van verwarmingsketels vanaf 2026. Deze beslissing lijkt ingegeven door de wens om de financiële lasten voor huiseigenaren te verlichten, maar stuit op veel kritiek vanuit de warmtepompindustrie.
Reactie van de warmtepompbranche
De reactiebrief van Vereniging Warmtepompen en NVI-GO benadrukt de negatieve impact van deze beleidswijziging op de warmtepompsector. De organisaties wijzen op de aanzienlijke investeringen die zowel de overheid als de industrie hebben gedaan om de productiecapaciteit te verhogen en innovaties te stimuleren. Deze investeringen dreigen nu verloren te gaan, wat niet alleen economisch schadelijk is, maar ook de voortgang van de energietransitie in gevaar brengt.
De brief benadrukt ook het succes van warmtepompen in Nederland en hun bijdrage aan zowel nationale als Europese klimaatdoelstellingen. Het schrappen van de warmtepompplicht kan volgens de branche leiden tot een trendbreuk in de verduurzaming van woningen en een vertraging in het behalen van klimaatdoelstellingen.
Verkoopdaling en voorraadbeheer
Uit recente cijfers blijkt dat de verkoop van residentiële warmtepompen in het eerste kwartaal van 2024 is gehalveerd ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Hoewel deze daling deels te wijten is aan voorraadbeheer bij leveranciers, is er ook een merkbare terughoudendheid onder consumenten vanwege de onduidelijkheid rondom toekomstig beleid.
Installateurs zoals Heattransformers en Eneco geven echter aan dat de interesse onder consumenten onverminderd groot blijft. Dit contrast tussen verkoopcijfers en installatiegegevens onderstreept de noodzaak voor duidelijk beleid en communicatie vanuit de overheid.
Economische en klimaattechnische impact
De warmtepompbranche wijst op de bredere economische impact van het nieuwe beleid. De sector biedt niet alleen directe werkgelegenheid, maar ondersteunt ook toeleveranciers en de installatiesector. Een terugval in de markt kan daarom leiden tot economische kwetsbaarheid en verlies van banen.
Daarnaast benadrukt de branche dat de energietransitie en verduurzaming van woningen cruciaal zijn voor het behalen van klimaatdoelstellingen. Door te investeren in duurzame energiebronnen en innovatieve technologieën kan Nederland niet alleen een schonere omgeving creëren, maar ook economische groei bevorderen.
Reacties van installateurs en marktontwikkelingen
De recente daling in de verkoop van warmtepompen bij groothandels en installateurs roept de vraag op in hoeverre deze cijfers een afname in consumentenvertrouwen weerspiegelen. Berichtgeving van het ANP lijkt echter aan te tonen dat de daadwerkelijke installaties bij eindgebruikers stabiel blijven. Grote installatiebedrijven, zoals Heattransformers, die samenwerken met vereniging Eigen Huis, rapporteren een significante toename in het aantal geïnstalleerde warmtepompen in het eerste kwartaal van dit jaar, vergeleken met twee jaar geleden.
Genoeg belangstelling
Een woordvoerder van Heattransformers verklaart de dalende verkoopcijfers bij fabrikanten door het feit dat groothandels grote voorraden hebben aangelegd vanwege eerdere leveringsproblemen, zoals veroorzaakt door de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Deze voorraden moeten nu worden afgebouwd. Ook Eneco meldt geen stagnatie in de afzet bij eindgebruikers en bevestigt dat de belangstelling voor warmtepompen onverminderd groot blijft.
Goed gevulde verkoopkanalen
Uit een belronde van Vakblad Warmtepompen onder fabrikanten blijkt een gemengd beeld. Jan Bosch, marketingcommunicatie manager bij Nefit Bosch, geeft aan dat de vergrote productiecapaciteit heeft geleid tot goed gevulde verkoopkanalen, wat direct effect heeft op de verkoopcijfers. Bosch benadrukt dat de gepubliceerde cijfers geen reden tot paniek zijn en dat de markt zich in 2024 waarschijnlijk zal herstellen, mede door macro-economische factoren die op de lange termijn positief uitpakken voor de elektrificatie van verwarming.
Elektrificatie stopt niet
Bosch wijst erop dat de daling van de gasprijzen en onzekerheid rondom de ‘warmtepompplicht’ sommige woningeigenaren doet afwachten. Echter, hij is ervan overtuigd dat de elektrificatie van verwarming doorgaat, ondanks politieke en economische ontwikkelingen die mogelijk het tempo beïnvloeden. “De energietransitie gaat hoe dan ook door,” aldus Bosch.
Platgeslagen beeld
Ook Rudy Grevers van Alklima / Mitsubishi Electric merkt op dat de berichtgeving over de dalende verkoop een vertekend beeld geeft. De terugval betreft vooral de nieuwbouw, terwijl de renovatiemarkt juist goed blijft presteren. Hij benadrukt dat de aandacht voor all-electric systemen in de renovatiemarkt onverminderd is, wat bijdraagt aan de stabiele vraag.
Duidelijker richting geven
Grevers pleit voor duidelijker beleid van de overheid om de warmtepompmarkt te ondersteunen. Hij suggereert dat de focus moet liggen op technieken die de gebouwde omgeving daadwerkelijk gasloos kunnen maken, in plaats van te experimenteren met hybride systemen en waterstof. Deze duidelijkheid kan helpen om de stagnerende verkoop van systemen tegen te gaan en de markt verder te stimuleren.
Een ander scenario: De positieve resultaten van het hoofdlijnenakkoord
Stelt u voor dat het hoofdlijnenakkoord een tegenovergesteld effect heeft en juist leidt tot een bloei van de warmtepompindustrie en versnelling van de energietransitie. In dit scenario zou de afschaffing van de verplichte installatie van warmtepompen bij het vervangen van verwarmingsketels zorgen voor een grotere vrijwillige adoptie van warmtepompen. Huiseigenaren zouden, aangemoedigd door nieuwe subsidieregelingen en financiële prikkels, massaal overstappen op duurzame verwarmingsoplossingen.
De vraag naar warmtepompen zou sterk toenemen, waardoor fabrikanten en installateurs hun productie- en installatiecapaciteit moeten uitbreiden. Dit zou leiden tot meer innovatie in de sector en verdere kostenverlagingen, waardoor warmtepompen nog aantrekkelijker worden voor consumenten.
Bovendien zouden de nieuwe maatregelen in het hoofdlijnenakkoord, zoals de specifieke ondersteuning voor mensen met lage en middeninkomens, ervoor zorgen dat ook deze groepen toegang krijgen tot duurzame verwarmingsoplossingen. Hierdoor wordt de energietransitie inclusiever en sociaal rechtvaardiger.
Dit positieve scenario zou resulteren in een sterke groei van de warmtepompmarkt, met een toenemend aantal installaties in zowel nieuwbouw als bestaande bouw. De werkgelegenheid in de sector zou toenemen, en Nederland zou sneller zijn klimaatdoelstellingen bereiken, wat leidt tot een duurzamere en economisch sterkere toekomst.
Conclusie: De noodzaak van duidelijk beleid
Het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie roept gemengde reacties op. Terwijl de intentie om energieonafhankelijkheid te vergroten en kwetsbare groepen te ondersteunen positief is, roept de afschaffing van de warmtepompplicht veel vragen op. De warmtepompindustrie pleit voor een heroverweging van dit beleid om de continuïteit van de energietransitie te waarborgen en de economische impact te minimaliseren.
Hoewel de verkoopcijfers bij groothandels en fabrikanten een daling laten zien, blijft de daadwerkelijke installatie van warmtepompen bij consumenten stabiel. Dit onderstreept het belang van duidelijk en consistent beleid om de warmtepompmarkt te ondersteunen en de energietransitie te bevorderen. Door te investeren in duurzame technieken en duidelijke richting te geven, kan de overheid bijdragen aan een duurzame en economische toekomst.
Voor een succesvolle energietransitie is duidelijk en stabiel beleid essentieel. Alleen door samen te werken kunnen overheid, industrie en consumenten de uitdagingen van de energietransitie aangaan en bijdragen aan een duurzame toekomst.
Bronnen: 20240515 Hoofdlijnenakkoord | Vakblad Warmtepompen
